Tips voor het creëren van een veilige en stimulerende omgeving
Nabijheid en Vertrouwen
Maya heeft een sterke behoefte aan nabijheid, vooral van haar ouders. Dit is een belangrijk fundament voor haar om zich veilig te voelen en zich te kunnen ontwikkelen
- Steeds een vertrouwd gezicht: Zorg dat zij altijd begeleid wordt door personen die zij kent en vertrouwt, zowel thuis als in therapieën of op school.
- Langzame introducties: Stel haar voorzichtig en geleidelijk voor aan nieuwe gezichten of omgevingen. Laat haar de tijd nemen om te wennen.
- Fysieke nabijheid: Blijf letterlijk dicht bij haar, bijvoorbeeld door haar te knuffelen of gewoon in de buurt te blijven zitten als zij dit nodig heeft.
- Activiteiten met belangrijke anderen: Zorg voor duidelijke en voorspelbare routines om Maya te helpen zich veilig te voelen bij belangrijke anderen, zodat zij leert zich comfortabel te voelen bij hun afwezigheid. Geef voldoende positieve feedback.
- Emotionele steun: Stimuleer haar om haar gevoelens te uiten door middel van woorden en gebaren, afbeeldingen in boeken en laat haar zo zien dat haar gevoelens belangrijk zijn. Erken haar gevoelens en troost haar indien nodig door middel van een rollenspel.
- Sociale interacties: Stimuleer sociale interacties door haar in contact te brengen met andere kinderen in een veilige omgeving. Moedig haar aan om samen te werken en te delen door afspraken te maken over het speelgoed met bijvoorbeeld een time-timer.
Duidelijk structuur en voorspelbaarheid
Maya heeft een sterke nood aan structuur
- Vaste routines: Bied een consistent dagschema aan, bijvoorbeeld: opstaan, eten, therapie, spelmomenten en slapen op vaste tijden. Visualiseer dit met pictogrammen of een planner.
- Voorbereiden op veranderingen: Laat Maya vooraf weten als er iets verandert, zoals een therapiebezoek of een andere activiteit. Dit kan via een korte uitleg of door haar de activiteit te tonen op een pictogram of foto.
- Duidelijke verwachtingen: Geef korte, duidelijke instructies en herhaal ze indien nodig. Gebruik eenvoudige taal en gebaren om de boodschap te versterken.
- Ruimte geven: Creëer een ruimte zodat Maya haar eigen kledij kan kiezen, haar lichaam kan verkennen en over geslachtsdelen kan praten door middel van spel. Dit zal haar lichaamsbesef, taalontwikkeling en zelfvertrouwen bevorderen.
Biedt sensorische ondersteuning
Maya heeft mogelijk uitdagingen op het gebied van sensorische prikkels, zoals geluiden, aanrakingen of onverwachte situaties. Op bepaalde momenten kan zij sterk overprikkeld en/of onderprikkeld worden.
Algemeen sensorische ondersteuning
- Prikkelarme ruimte: Zorg voor een rustige plek met zachte verlichting, neutrale kleuren, weinig harde geluiden en eventueel rustige achtergrondmuziek. Voeg sensorisch materiaal toe zoals zachte dekens, kussens en spiegels.
- Pauzemomenten: Plan regelmatig momenten in waarop Maya zich kan terugtrekken of tot rust kan komen.
- Hulpmiddelen: Gebruik een verzwaringsdeken, rustige muziek, of laat haar een doe-boekje invullen als zij overprikkeld is. Geef haar de mogelijkheid om naar een filmpje te kijken als afleiding.
Tactiel (aanrakingen)
- Aankondigen: Kondig altijd aan als je Maya moet aanraken, vooral als dit door een onbekend persoon gebeurt.
- Druk en aanraking: Bied haar regelmatig stevige druk via een verzwaringsdeken, of houd haar even stevig vast als zij hier behoefte aan heeft. Zorg dat haar favoriete dekentje altijd beschikbaar is.
- Structuurgevoeligheid: Let op kleding en materialen die zij fijn vindt, en respecteer haar voorkeuren. Dwing haar niet tot het dragen of aanraken van iets dat zij weigert.
- Waterpret: Plan wateractiviteiten waarbij zij water over haar hoofd voelt, dit vindt zij fijn.
Auditief (geluiden)
- Aankondigen van geluid: Informeer Maya vooraf over lawaaierige momenten, zoals een bel of machinegeluid, zodat zij niet schrikt.
- Houd rekening met gevoeligheid: Vermijd schreeuwen of harde geluiden in haar buurt. Als Maya geluiden opzoekt, bied dit gecontroleerd aan, zodat zij niet overprikkeld raakt.
- Echo en stemgebruik: Laat haar in een veilige omgeving experimenteren met echo's en geluiden. Begrens dit voorzichtig als zij boos wordt bij onderbreking, maar leg duidelijk uit waarom.
Visueel (zien)
- Afleiding minimaliseren: Beperk afleidende details in haar omgeving tijdens gerichte activiteiten.
- Fascinatie voor licht en spiegels: Stimuleer haar interesse door bijvoorbeeld een zaklamp of ronddraaiende objecten aan te bieden. Geef haar tijd om lichtbronnen of schaduwen te verkennen.
- Oogcontact: Respecteer dat zij oogcontact vermijdt met nieuwe mensen. Moedig haar zachtjes aan, maar forceer niets. Zodra zij iemand vertrouwt, geef haar de ruimte om intens contact te zoeken.
Gustatorisch (smaak) en olfactorisch (geur)
- Stimuleren zonder dwang: Blijf Maya aanmoedigen om nieuwe smaken te proeven zonder haar te verplichten. Laat haar het eten in haar mond nemen zonder nadruk op doorslikken.
- Beperk keuzecrisis: Bied alternatieven aan als haar voorkeursvoedsel niet beschikbaar is, maar wees geduldig als zij deze weigert. Bijvoorbeeld: zij geeft de voorkeur aan een droge boterham als er geen confituur of speculoospasta beschikbaar is, in plaats van een ander alternatief te kiezen.
- Structuur vermijden: Houd rekening met haar voorkeuren voor bepaalde structuren in voedsel. Zij weigert voedsel met bepaalde structuren, zoals bijvoorbeeld vlees.
- Monitor geuren: Aangezien haar reukvermogen door verkoudheid minder gevoelig is, observeer hoe zij reageert en pas aan indien nodig.
Overige aandachtspunten
- Weer en temperatuur: Help Maya begrijpen wanneer het te warm of koud is. Kleed haar hierop aan, ook als zij zelf niet aangeeft dat zij het voelt.
- Pijnsignalen: Wees alert op verborgen pijntjes of ongemakken, omdat zij dit moeilijk aangeeft. Let op zichtbare verwondingen en observeer haar gedrag voor subtiele signalen.
Gedragsregulatie via Positieve Benadering
Maya leert vooral via een actie-reactiepatroon. Gebruik dit om haar te stimuleren op een positieve manier.
- Positieve aandacht: Beloon gewenst gedrag onmiddellijk met een glimlach, een knuffel of een compliment. Bijvoorbeeld: "Goed gedaan, Maya, dat je zelf je jas hebt aangedaan!" Dit zal ervoor zorgen dat zij meer zelfvertrouwen zal krijgen.
- Onaanvaardbaar gedrag ombuigen: Als zij agressief gedrag vertoont, bied dan direct een alternatief: "Niet duwen, maar geef een handje." Leid haar vervolgens af met een activiteit die haar kalmeert.
- Wees consistent: Reageer altijd op dezelfde manier op bepaald gedrag, zodat Maya leert wat wel en niet acceptabel is.
Tips voor redelijke aanpassingen in de klas
- Rusthoekje in de klas/snoezelruimte: Een warme, prikkelarme plek waar Maya zich kan terugtrekken met sensorische hulpmiddelen zoals een ruisonderdrukkende koptelefoon. Wees bewust van Maya’s gevoeligheid voor drukke omgevingen, zoals menigten en lawaaiige plekken. Bied nieuwe informatie aan in een prikkelarme omgeving.
- Het meedelen van een dagplan: Vertel Maya wat we gedurende de dag met haar gaan doen. Later kan dit vervangen worden door een visueel dagoverzicht op haar tafel of stoel met pictogrammen. Houd visuele informatie gestructureerd en sober. Op deze manier kan zij aan nieuwe situaties kan wennen.
- Extra hulpmiddelen in de klas: een time-timer om tijd duidelijk te maken, een wiebelkussen om op te zitten, een verzwaringskussen op de benen.
- Tactiele hulpmiddelen: Fidget toys, voelmaterialen of zachte stressballetjes om te helpen met zelfregulatie.
- Werkplek dicht bij de juf: Een plaatsje in de klas dichtbij de juf om haar nood aan nabijheid te vervullen.
- Kleurenlabels: Gekleurde markeringen of symbolen om haar plaats of materiaal aan te duiden.
- Regelmatige pauzes: Gestructureerde rustmomenten bieden gedurende de dag.
- Bewegingsmomenten: Korte bewegingsoefeningen tijdens of tussen werkmomenten. Zorg voor voldoende bewegingsvrijheid en plan activiteiten waarbij zij haar energie kwijt kan.
- Keuzeopties bieden: Voorzie een bakje in de klas per hoek met haar symbooltje om de keuzestress te verminderen in elke hoek.
- Begeleide start van de dag: Een rustige ontvangst in de klas door een vaste begeleider.
- Preteaching: Bijv. thuis het boekje van in de klas al doornemen zodat zij het boekje en het thema ervan reeds kent.
- Therapiedoelen integreren: Doelen uit logopedie of kinesitherapie consistent doortrekken in de klas en thuis. Omgekeerd ook de thema's uit de klas doortrekken door de therapieën heen.
- Stimuleer zelfstandigheid: geef haar keuzes binnen veilige grenzen om haar autonomie te bevorderen.
- Help bij emotionele zelfregulatie: leer Maya kalmerende technieken en bied haar een aanspreekpunt bij een vertrouwde persoon.
- Geef positieve feedback: reageer waarderend op kleine successen, dit zorgt ervoor dat Maya haar zelfvertrouwen groeit.
- Het opstellen van een prikkelbalans voor in de klas:
- Begin met het in kaart brengen van alle dagelijkse activiteiten. Noteer deze en markeer ze vervolgens met rood (prikkelrijk) of groen (prikkelarm). Het doel is om een goed evenwicht te vinden tussen prikkelrijke en prikkelarme momenten en hier bewust naar te streven. Als het gedurende de dag niet mogelijk is om voldoende af te wisselen, plan dan extra prikkelarme tijd in, bij voorkeur aan het einde van de dag.
- Houd er rekening mee dat Maya hinder kan ondervinden van prikkels in haar dagelijkse leven. Bewust omgaan met deze uitdaging en hier actief op inspelen, is essentieel.
